عرصه بندی در معماری

در جواب باید بگوییم که جدای از کسل کننده بودن این فرضیه خب عملا اجرای همچین طرحی با مشکلاتی قطعا روبه رو خواهد شد ، زیرا همه افراد یکه جامع دارای شخصیت و علایق و سلیقه های متفاوتی هستند پس اینکه انتظار داشته باشیم همه مردم در یک طرح واحد احساس رضایت داشته باشند امری دوراز انتظار است ، چرا که ماهیت شکل گرفتن خانه محلی امن و دارای آرامش و در عین حال هماهنگ با سلیقه افراد خانواده است ، که جدای از این موارد بحث محرمیت و حریم شخصی افراد نیز مطرح میباشد ، که در کل به همه این موارد در معماری عرصه بندی میگویند این عرصه بندی در چهار دسته تقسیم بندی میشوند که در ادامه مختصرا به معرفی هرکدام خواهیم پرداخت.

چهار الگوی عرصه در معماری :

• عرصه عمومی
• عرصه خصوصی
• عرصه نیمه عمومی
• عرصه نیمه خصوصی

اگر بخواهیم تعریفی برای عرصه ارائه دهیم میتوانیم بگوییم به جانمایی فضا های در ارتباط با یگدیگر در کنار هم را عرصه بندی میگویند.

عرصه عمومی :

اولین عرصه در معماری ، عرصه عمومی میباشد که از لحاظ جانمایی به ورودی متصل میشود و محل نشستن و یا پذیرایی کردن از افرادی بجز افراد خانواده ( افراد نا محرم) است مانند دوستان ، آشنایان و...در کل محلی است که برای شخص خاصی طراحی نمیشود مانند ، آشپزخانه ، پذیرایی ، نهارخوری و نشمین ..در کل فضایی است که به صورت جمعی از آن استفاده میشود .

عرصه عمومی

عرصه خصوصی :

دومین عرصه در معماری ، عرصه خصوصی میباشد که به صورت مخصوص برای افراد خانواده طراحی میشود و در ابتدای ورود به منزل به آنها دسترسی نخواهیم داشت بر خلاف عرصه عمومی محدودیت حضور در این عرصه وجود دارد ، دسترسی به این فضا ها از یک سری مسیر هاری ارتباطی مانند راه رو ها امکانپذیر است .

عرصه خصوصی

بجز عرصه عمومی و خصوصی دو عرصه دیگر وجود دارد که به عنوان نیمه عمومی و نیمه خصوصی نامیده میشوند :

برای مثال فضا هایی که بجز افراد خانواده مهمانان و یا افراد دیگر نیز از آنها استفاده میکنند مانند سرویس بهداشتی و آشپز خانه .

قسمت های مختلف عرصه عمومی :

• 1- ورودی
• 2- پذیرایی و نشیمن
• 3- آشپزخانه
• 4- غذا خوری

1- ورودی  :

یکی از مهمترین بخش های خانه همین ورودی میباشد به علت اینکه اولین محلی است که میهمانان و ساکنین با آن برخورد دارن پس باید با زیبایی خاص خود باعث جذب افراد به داخل خانه بشود.

ورودی چون فضایی رابط بین فضای داخلی و خارجی است باید محلی برای تعویض لباس ، جا کفشی ، بدرقه مهمانان و استقبال  در آن تعبیه شود .

ورودی

ورودی باید طوری تعبیه شود که در ارتباط مستقیم با فضای عمومی ، آشپزخانه و فضای خصوصی باشد ، به دلیل محرمیت و کنترل سرما و گرما  باید یک پیش ورودی یا فیلتر طراحی شود که این فیلتر نباید دسترسی مستقیم به فضای خصوصی داشته باشد درضمن طراحی یک سرویس بهداشتی در نزدیک به فیلتر ورودی الزامی است، درکل ورودی یک فضای ارتباطی محسوب میشود.

2- پذیرایی و نشیمن :

در خانه های کوچک و کم متراژ پذیرایی و نشیمن را یکی در نظر میگیرند که در این صورت فضای رسمی نامیده میشود و باشید در اتباط مستقیم با غذا خوری و ورودی داشته باشد همچنین در این فضا باید به نور و تهویه توجه کامل به عمل آید .

پذیرایی

3- آشپزخانه :

در خانه عملکردی ترین فضا را میتوان آشپزخانه نامید زیرا که بیشترین فعالیت جهت پخت و پز غذا در این محل صورت میگیرد پس باید از لحاظ تهویه ، نور ، تاسیسات و جانمایی لوازم بهترین عملکرد را داشت باید به ورودی ارتباط مستقیم داشته باشد و بهتراست که به یک تراس نیز دسترسی داشته باشد .

اگر آشپز خانه را برای منزلی که هم نشمین دارد هم پذیرایی ، طراحی میکنید بهتر است برای راحتی مادر خانواده با اعضا آشپز خانه به نشیمن دید داشته باشد.

آشپزخانه

اما اگر آشپزخانه مورد نظر در خانه ایی است که پذیرایی و نشیمن باهم ادغام شده نباید دید مستقیم به پذیرایی داشته باشد وتا حد ممکن به صورت مستقل طراحی شود و بوی حاصل طبخ غذا ، سر.صدای حاصل اش شستشوی ظروف باعث بر هم زدن آرامش مهمانان نشود و حتی الامکان یک مطبخ در کنار آشپزخانه طراحی شود .

3-  غذا خوری :

همانطور که مشخص است این فضا جهت سرو غذا مورد استفاده قرار میگیرد که با صرف کمترین زمان ممکن بتوان لوازم غذارا جمع آوری کرد ، این فضا باید دسترسی راحتی به نشیمن داشته واز دید مناسبی بر خوردار باشد.

غذا خوری

در خانه ها ی کوچک که نهار خوری و غذا خوری باهم یکی میشود در این صورت آشپزخانه و غذا خوری به صورت جدا طراحی میشوند ، اما درخانه های بزرگ محلی جدا برای غذا خوری تعبیه میشود و گاها ممکن است با پذیرایی ادغام شود ویا مستقل باشد که در هر صورت باید دسترسی راحتی به پذیرایی و آشپزخانه داشته باشد.

قسمت های مختلف عرصه خصوصی :

• 1- فضای خواب
• 2- نشیمن خانوادگی

1- فضای خواب :

فضای خواب شامل اتاق خواب فرزندان ، اتاق خواب والدین یا مستر ، اتاق مطالعه و در بعضی مواقع اتاق خواب مهمان میباشد ، این قسمت از خانه ارامترین بخش خانه است و با وجود نزدیکی به نشیمن و اشپزخانه باید به صورت جدا طراحی شود، دسترسی مناسبی به حمام و سرویس بهداشتی تراس و یا حیاط اشرافیت داشته باشد ، در طراحی این بخش مهم است که به نور و تهویه توجه خاصی داشته باشیم ، بهتراست که اتاق خواب اصلی که همان مستر است جدای از این اتاق ها قرار گیرد بهترین محل برای جانمای خواب مستر طبقه همکف است که در این صورت بقیه اتاق ها در طبقه اول قرار میگیرند ، اتاق مهمان نیز بهتر است در بخش خصوصی خانه نباشد بهترین قسمت برای طراحی اتاق مهمان نزدیک درب ورودی و سرویس بهداشتی ورودی میباشد که در صورت نبود مهمان اعضای خانواده بتوانند از آن به عنوان اتاقی دنج استفاده کنند.

2- نشیمن خانوادگی :

این فضا در صورت کم بودن متراژ میتواند با پذیرایی ادغام شود ، باید در ارتباط مستقیم با ورودی و غذا خوری باشد ، که ضمن ارتباط با اتاق خواب ها مستقل از فضای خواب طراحی شود.